Essay

29/09 Scarlet waxcap-schimmels verschijnen in de velden.

30 November 2020

Abstract:

Dit essay gaat vooral over bewustwording, bevragen, herintroductie en verbinden, om circulatie mogelijk te maken.

Hito Steyerl, beschrijft in haar artikel ‘Too Much World: Is the Internet Dead?’ de kracht van circulatie van de online en de offlinewereld. Het internet, de onlinewereld, is niet dood, er moet een tegenpool komen, en dat is het offline bestaan. Deze twee moeten weer terug met elkaar verbonden worden om die circulatie in beweging te brengen. Beide moeten terug in evenwicht gebracht worden. Maar hoe?

Ivo Brughmans, In zijn boek ‘de kunst van het paradoxale leven’ gaat het over het gebruik van tegenpolen als kracht. Dat is precies wat internet/online mist, of niet gezien wordt, zijn tegenkracht, offline/de realiteit. Het systeem is ongemerkt gevangen in een bepaalde polariteit, de onlinewereld. Het gaat er vooral om deze tegenpolen als gelijkwaardig te krijgen, ook al beheerst het systeem deze niet in dezelfde maat. Maar hoe?

‘’Maar hoe?’’, in dit essay heb ik twee verschillende hedendaags voorbeelden gebruikt om nu, 7 jaar later, een antwoord te zoeken voor deze aan mezelf gestelde vraag. Omdat het boek van Brughmans en het artikel van Steyerl al in 2013 is geschreven waren er misschien in die tijd nog geen concrete antwoorden, maar waren het meer analyses op wat er staat te gebeuren. In mijn beleving zijn deze werelden vanaf 2013 tot 2020 nog verder uit elkaar gedreven. De door mij gekozen esthetische verwijzingen geven weer hoe ik denk dat wij deze 2 werelden opnieuw met elkaar in verbinding krijgen, op weg naar een nieuw Paradigma.

Bronnen:

Brughmans, I (2013) De kunst van het paradoxale leven. Gebruik je tegenpolen als kracht. Uitgeverij Lanno nv, Tielt.

Steyerl, H. (2013) Too Much World: Is the Internet Dead? Journal #49 - November 2013

https://www.e-flux.com/journal/49/60004/too-much-world-is-the-internet-dead/ *

*teksten van Steyerl H vertaald vanuit het Engels naar Nederlands

Contemporary example – aesthetic referent:

Coates, M. (2016-2018) Arrivals / Departures. Utrecht Centraal Train Station, Netherlands

https://www.marcuscoates.co.uk/projects/104-arrivals-departures-nature-calendar

Matsuda, N. (2017 – 2019) EVERY THING EVERY TIME. public art installation. locations across Manchester

https://www.nahomatsuda.com/etet

ESSAY

29/09 Scarlet waxcap-schimmels verschijnen in de velden.

*TRRRR TRRRR TRRRRR*

Niet meer gewekt worden door het licht van buiten en de vogels die fluiten, maar een telefoon die om 8 uur uit zijn slaap modus ontwaakt en daarmee ik ook. 154 berichten op WhatsApp, 84 nieuwe tijdslijn berichten op Facebook en 48 nieuwe stories van vrienden op Instagram. Ik kan pas uit bed na dit allemaal gecheckt te hebben. Dan stap ik de realiteit weer in, of wacht, was ik net in de realiteit? Of was deze voor mij gecreëerd als realiteit.

“Images do not represent reality, they create reality, they are second nature,” de uitspraak van Hito Steyerl. Ik zou deze zin nu anders formuleren: Ik zou images vervangen door het gehele internet, Steyerl heeft het hier alleen over afbeeldingen, maar ik vind dat deze afbeeldingen in een bepaalde context (het internet) de weergave van de wereld veranderen. Als ik een afbeelding op straat, in de echte realiteit, zou vinden zonder context zou ik daar mijn eigen verhaal bij verzinnen. Maar door het op het internet te vinden kom je vaak terecht bij een verhaal wat erbij staat, en ben je dus al beïnvloed.

Hetzelfde als ik rond zou lopen in een museum. Eerst wil ik zelf kijken naar het kunstwerk zonder te weten wie het heeft gemaakt of wat het verhaal erachter is, eerst mijn eigen waarheid creëren zonder invloeden van teksten of mensen. Dan pas wil ik de waarheid van een ander binnenlaten en kan ik daarover nadenken of dat overeenkomt met mijn waarheid. Deze gedachte is interessant voor mij. Doordat ik eerst mijn eigen waarheid de vrijheid heb gegeven kan ik na ontvangen van een andere waarheid makkelijker vragen stellen en nieuwsgierig blijven. 2 waarheden naast elkaar kunnen bekijken. Het internet vult dit meteen voor je in. Bij het zien van een afbeelding krijg je meteen context of je dat nou wilt of niet. Voordat je zelf hebt kunnen nadenken ben je al beïnvloed door wat een ander vindt of denkt. Zo neem ik de manier van denken van het systeem over.

Ik word gemanipuleerd zonder er bewust van te zijn. Wat gebeurt hier eigenlijk? We zijn een data-gedreven samenleving. Data, ook wel het nieuwe goud genoemd. De algoritmes zijn onze nieuwe mijnwerkers, zij halen het goud uit die berg data door de juiste analyses. Alles wat we online doen wordt geanalyseerd, bewaard en opnieuw toegepast. Door constant gebruik te maken van je telefoon voed je het systeem. Hij leert je beter kennen, maar jij jezelf steeds minder. Het internet was ooit bedoeld om kennis te delen. We denken steeds wijzer te worden door de hoeveelheid informatie, data. Maar niets is minder waar, je checkt jezelf immers met een gecreëerde, gemanipuleerde wereld en wordt dus eigenlijk steeds minder wijs.

Je bent letterlijk en figuurlijk losgekoppeld van de bron. Internet lijkt een bron van zekerheden, maar wat nu alsdat schijnzekerheden blijken te zijn, wat kunnen we nog als waarheid beschouwen. Daarom werd ik getriggerd door de titel, is het internet dood? Omdat mijn vraag meteen was: ‘huh wat is er nieuw dan?’ Wij zijn gewend geraakt dat als iets doodgaat of niet meer werkt dat er iets nieuws is uitgevonden. Maar Steyler stelt al in 2013 dat er een shift zal komen richting circulation. Zijn we daar nu? Op dat punt beland? Niet iets nieuws uitvinden, maar gebruiken wat er al is, het opnieuw introduceren. Terug naar de bron, het durven loslaten van onze achterdocht, niet meer wat als, maar nieuwsgierig durven zijn. Weg met alle fact checkers, we moeten onzekerheid accepteren. Wat nu als de nieuwe waarde van de waarheid niet het vinden van het juiste antwoord is, maar het stellen van de volgende waardevolle vraag. Het is belangrijk om niet alleen online te leven maar ook offline. En dat is een interessant vraagstuk, hoe beweeg je mensen daartoe?

Vaak zie je dat waarschuwingen op het internet leiden tot nog meer wantrouwen. Wat kunnen we überhaupt nog vertrouwen? Een grappige luchtige ludieke manier van schetsen van een situatie, leidt tot vergaand inzicht. Mensen moeten zelf nadenken i.p.v. dat het systeem hen weer iets oplegt. Het nodigt uit tot vragen. Een mooi voorbeeld hiervan is het werk van Naho Matsuda: Every Thing Every Time. Het werk van Matsuda maakt gebruik van verschillende datasets van sensoren, dienstregelingen en schema's, het haalt de gegevens uit hun numerieke waarden, locatie-informatie en elk doel voor gegevensoverdracht en vertaalt deze in kortstondige, poëtische verhalen die een kijkje geven in de alomtegenwoordigheid van technologie in de stedelijke ruimte. Het werk is een stuk real-time digitaal schrijven, dat put uit de vele ‘dingen’ en ‘gebeurtenissen’ en veranderingen van ‘status’ die constant plaatsvinden in een stad. Wat worden gegevens zonder hun informatieve waarde? En wat gebeurt er met alle gegevens die worden verzameld? Matsuda gebruikt online data en geeft ze offline terug. Hierdoor wordt het voor de toeschouwer op een ludieke manier zichtbaar dat eigenlijk alles wat we doen in data omgezet wordt. Het inspireert tot het stellen van vragen.

’ Is het internet dood? Dit is geen metaforische vraag. Het suggereert niet dat internet disfunctioneel, nutteloos of uit de mode is. Het vraagt wat er met het internet is gebeurd nadat het niet meer mogelijk was. De vraag is heel letterlijk of hij dood is, hoe hij stierf en of iemand hem heeft gedood.’’ de uitspraak van Steyerl.

Internet is dood. internet is dood? Als je het ziet in de zin van, dat het de antwoorden zou moeten leveren op de vragen, wel, maar misschien is het nieuwe leven van internet wel dat het juist meer vragen zou mogen oproepen, en dat dat de nieuwe waarde wordt van het internet. Je vormt je waarheid steeds meer op basis van online data. Daardoor ben je er afhankelijk van geworden. Het is niet meer in balans en als het ware uit de bocht gevlogen. Daarom is het belangrijk om daar een tegenpool tegenover te zetten om de contrabeweging in gang te zetten.

Dan komen we terug bij de eerder gestelde vraag in dit essay, hoe beweeg je mensen daartoe? Om niet alleen online te leven maar ook offline, werd ik geïnspireerd door de visie van Ivo Brughmans. In zijn boek ‘de kunst van het paradoxale leven’ gaat het over het gebruik van tegenpolen als kracht. Dat is precies wat internet/online mist, of niet gezien wordt, zijn tegenkracht, offline/de realiteit. Het systeem is ongemerkt gevangen in een bepaalde polariteit, de onlinewereld. Het gaat er vooral om deze tegenpolen als gelijkwaardig te krijgen, ook al beheerst het systeem deze niet in dezelfde maat.

Deze eenzijdige ‘of/of’-denkwijze heeft grote beperkingen. Gelijkwaardig en vloeiend kunnen omgaan met tegenpolen wordt hét recept voor levenskunst en succes in de 21ste eeuw. In een prikkelend ‘én/én’- perspectief zijn tegenpolen onlosmakelijk met elkaar verbonden en zorgen ze voor evenwicht, vernieuwing en flexibiliteit. Dit nieuwe perspectief raakt aan alle aspecten van ons leven: van ecologie tot seksualiteit, van lifestyle tot religie, van relaties tot management, aldus Brughmans. En is in mijn ogen dus ook van toepassing in het vastlopende onlinesysteem. Herintroductie van de tegenpool, offline, is essentieel om het systeem gezond te houden. Dit is wat Steyerl ook al benoemde, ‘’ Als je circulatie tot uiting wilt brengen, moet het zich verplaatsen in de wereld van offline distributie, van 3D-verspreiding van bronnen, muziek, land en inspiratie. Waarom zou je je niet langzaam terugtrekken uit een niet-dood internet om er nog een paar te bouwen?’’ aldus Steyerl. Het internet is niet dood, er moet een tegenpool komen, en dat is het offline bestaan. Deze twee moeten weer terug met elkaar verbonden worden om die circulatie in beweging te brengen.

Om dit mogelijk te maken gaan we terug naar de natuur, van de mens, het zelf leren, zelf ontdekken en zelf afvragen. Dat is waar ruimte voor is in de offline-wereld, de tegenpool. Hierdoor word je met de echte bron in contact gebracht en daardoor ook weer met jezelf. Met je eigen waarheid en eigen waarde. Een mooie uitspraak die hierbij past is: ‘disconnect to connect’. Brughmans en Steyler hebben het hier beide over, de zin uit het kunstwerk van Matsuda “there is a chat on the radio” zie je dit ook terug komen, om eerst de onlinedata uit zijn verband/context te halen (disconnect) en vervolgens weer te verbinden (connect) met de offline wereld.

Waar dit ‘én/én’- perspectief mooi vormgegeven wordt is in het kunstwerk van Marcus Coates, Arrivals/ Departures. Op een druk station waar iedereen met vluchtige gedachtes op tijd wilt zijn en probeert zijn trein te halen, verrast dit kunstwerk de reiziger. Op een scherm waarop je reisinformatie zou verwachten, geeft het licht bord geen vertreksporen aan, het toont iedere dag een nieuwe update uit de natuur. Het lichtbord van Coates relativeert de spits, en maakt je bewust van de tijd. Niet van de vijf minuten die je nog hebt om de trein te halen, maar van de jaargetijden. In mijn ogen brengt Coates mij weer terug naar de offlinewereld waar er ruimte is voor vertraging en verwondering.

Dit soort kunstwerken kunnen je eraan herinneren dat je onderdeel bent van de natuur. Ze kunnen beelden scheppen die ons zintuigelijk gevoelig maken en ze kunnen dingen samenbrengen die tegengesteld lijken. Kunst en verbeelding drukken ons niet in tegenstellingen zoals taal dat vaak doet. Kunst is een soort techniek om dichter bij de werkelijkheid te komen. Coates brengt mij dichter bij de natuur en laat mij meer nadenken over mijn plek als mens in de natuur, dan een heel mooi plaatje van een natuurgebied dat doet. Ditzelfde gevoel kreeg ik bij het werk van Matsuda, ‘The radio plays the news’, een zin dat langskomt in haar kunstwerk. Dat laat mij beseffen dat bij alles wat we doen het opgeslagen en bewaard wordt. Matsuda weet dit net zoals Coates op een andere manier weer te geven, niet door een waarschuwing of door het creëren van angst, maar een kunstwerk te creëren waar je langer over moet nadenken om daarna zelf je conclusie te trekken.

29/09 Scarlet waxcap fungi are appearing in fields and on lawns. De titel van dit essay is duidelijk geïnspireerd op het kunstwerk van Coates. Leverde het verwondering en vragen op? Dan heb je de vertraging alvast een beetje mogen beleven.